Διαβάζω έρευνα της Dianeosis για το δημογραφικό πρόβλημα της Ελλάδας και την επικείμενη μείωση του πληθυσμού (μ.ο. 9εκ, το 2050). Το φυσικό ισοζύγιο είναι αρνητικό (θάνατοι-γεννήσεις) και επιτείνεται από το εξίσου αρνητικό μεταναστευτικό ισοζύγιο.
Οι επιπτώσεις σε πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο συνιστούν αντικείμενο μελέτης και εξεύρεσης λύσεων. Η εργασία, το ασφαλιστικό, η εκπαίδευση, η υγεία, η ασφάλεια της χώρας, θα εισέλθουν σε ένα στάτους ασυμμετρίας.
Το προφανές κοινωνικό αίτημα είναι η βιωσιμότητα (και κατ΄ επέκταση η ευημερία) της χώρας και το πολιτικό αίτημα είναι η διαγενεακή δικαιοσύνη που φαντάζει σχεδόν ανέφικτη σε κράτη με μη ισχυρό θεσμικό πλαίσιο, όπου θα κυριαρχούν πλειοψηφικά οι ομάδες συμφερόντων.
Έχοντας αυτή την εικόνα, αντιλαμβανόμαστε την Ελλάδα ως ένα ζωντανό οργανισμό που θέλουμε να παραμείνει στη ζωή (αειζωία) και να το κάνει με αξιοπρέπεια και προοπτική.
Ας δούμε όμως τι συμβαίνει γύρω μας.
Ο πληθυσμός της γης το 1830 ήταν 1 δις. Δηλαδή έφτασε το 1 δις ανθρώπους τους τελευταίους 18 αιώνες. Μόλις το 1930 έγινε 2δις και το 1960 προστέθηκε άλλο 1 δις. Το 1974 φτάσαμε τα 4 δις, το 1989 τα 5 δις και το 1999 γίναμε 6 δις ενώ το 2011 ο πληθυσμός του πλανήτη ξεπέρασε τα 7δις. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ειδικών, ο πληθυσμός της γης θα περάσει τα 9 δις πριν το 2050.
Η νέα ισορροπία από τις μετακινήσεις πληθυσμών είναι αυτή που μπορεί να καταστήσει τις γηρασμένες κοινωνίες βιώσιμες στο μέλλον. Παρατηρούμε ότι η Ευρώπη είναι μία γηρασμένη ήπειρος, όπως αντίστοιχα η Ιαπωνία είναι μία γηρασμένη χώρα. Κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει στις ΗΠΑ που είχε μία διαφορετική πολιτική ως προς το μεταναστευτικό.
Όμως το κύριο πολιτικό ζητούμενο της παραπάνω ηλικιακής ανάλυσης -ακόλουθο της βιωσιμότητας αλλά και μείζον δημοκρατικό διακύβευμα- είναι η διαγενεακή δικαιοσύνη (αντίστοιχα σε οικονομική ανάλυση οι οικονομικές ανισότητες κ οι ταξικές διαφορές και ούτω καθεξής).
Η διαγενεακή αλληλεγγύη δεν είναι εφικτή αν δεν υπάρχει η αντίστοιχη γενεακή ισορροπία. Την ασυμμετρία συνταξιούχων/εργαζόμενων είχε περιγράψει επιτυχημένα σε ένα παλαιότερο βιβλίο του ο Μ. Ανδρουλάκης ως βαμπίρ (οι συνταξιούχοι που θα πίνουν το αίμα των εργαζομένων) και κανίβαλοι (οι εργαζόμενοι που θα γίνουν συνταξιοφάγοι για να επιβιώσουν). Μονάχα που σε έναν ανοιχτό διασυνδεδεμένο κόσμο δεν χρειάζεται να γίνει κανείς κανίβαλος -μπορεί απλώς να μετακινηθεί σε καλύτερα οργανωμένες κοινωνίες.
Η φιλομεταναστευτική πολιτική και το brain-gain συνιστούν 2 παράμετρους που θα πρέπει να σχεδιάσει και να αξιοποιήσει η Ελληνική πολιτεία.
Ας αλλάξουμε σε αυτό το σημείο την αρχική οπτική μας, δηλ να μη δούμε την Ελλάδα ως ένα ζωντανό οργανισμό -αλλά ως ένα μοναδικό όργανο ανθρώπινου οργανισμού και ας δούμε ως οργανισμό στην ολότητά του τον πλανήτη. Ο ανθρώπινος οργανισμός (δηλ ο πλανήτης) αποτελείται από 78 όργανα. Αν η Ελλάδα είναι το συκώτι και αυτό είναι ένα και γερνά, η Κένυα είναι οι νεφροί και δεν είναι 2 αλλά 4. Αντίστοιχα η Ινδία που θα μπορούσε να είναι η μία καρδιά είναι τουλάχιστον 3 καρδιές ενώ η Ιαπωνία είναι ο σπλήνας που κινδυνεύει να αφαιρεθεί.
Αν σκεφτούμε κοιτάζοντας το δάσος και όχι το δέντρο, θα έχουμε δει την απαραίτητη μεγάλη εικόνα που θα μας πάει μπροστά με όρους προοπτικής.
Οι λύσεις όμως δεν θα προκύψουν μόνο από την ανακατανομή του πληθυσμού με κριτήρια γενεακής ισορροπίας. Η γηρασμένη και μακρόβια Ιαπωνία του 1/3 άνω των 65 ετών (2020) έχει μόλις 1,5εκ νοσηλευτές ενώ οι ανάγκες απαιτούν 4 εκ και οι ετήσιες βίζες εργασίας είναι 50.000 (via Alec Ross -οι βιομηχανίες του μέλλοντος). Έτσι, στον τομέα φροντίδας ηλικιωμένων, εταιρίες όπως η Toyota και η Honda (αυτοκινητοβιομηχανίες που κοιτάζουν και προς το μέλλον) έχουν ήδη σχεδιάσει τα πρώτα ρομπότ σε αυτό τον τομέα. Η ανάγκη που έχουν διαπιστώσει σε συνδυασμό με τη δημιουργικότητα/καινοτομία τους κάνει να προπορεύονται των υπολοίπων (το top5 σε ρομποτική συμπληρώνουν οι Κίνα, ΗΠΑ, Γερμανία και Ν. Κορέα). Αυτό δεν θα τους δώσει μόνο μία παραπάνω λύση σε όσα συζητάμε αλλά θα απογειώσει τις εξαγωγές προς τον υπόλοιπο κόσμο και θα αποφέρει τεράστια έσοδα, τα οποία θα βοηθήσουν ακόμη περισσότερο στη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής.
Στη νέα εποχή που έχουμε εισέλθει, δεν αρκεί να σκεφτόμαστε με όρους ορθής διαχείρισης. Θα πρέπει να σκεφτόμαστε διαφορετικά. Και θα πρέπει να σκεφτόμαστε σε πιο μεγάλη κλίμακα, πέρα και πάνω από τους εαυτούς μας, τις πόλεις που ζούμε ή τα κράτη μας.
Ο κόσμος αλλάζει. Και όπως λέει και ο H.G. Wells, ”προσαρμογή ή αφανισμός, τώρα και πάντα, είναι αδυσώπητη επιταγή της φύσης’.’
