Η πανδημία φέρνει την παιδεία στο επίκεντρο και δεν το κάνει -όπως κάποιοι εκτιμούν- για τους λάθος λόγους. Στη συζήτηση που αφορούσε στο ανοιξιάτικο πρώτο κύμα της πανδημίας και την αντιμετώπισή της, τέθηκε το δίλημμα αν θα έπρεπε να περιορίσουμε ελευθερίες και δικαιώματα ως μέσα προφύλαξης. Η απάντηση ήταν προσωρινά ναι, διότι η προάσπιση της δημόσιας υγείας συνιστά το ορόσημο της υγειονομικής κρίσης και η προστασία του ύψιστου αγαθού, αυτού της ανθρώπινης ζωής, συνιστά το ζητούμενο.
Σήμερα, η συζήτηση περιστρέφεται ξανά γύρω την υγειονομική ασφάλεια και υπάρχει ένα δίκαιο αίτημα από πλευράς μαθητών και εκπαιδευτικών· να δημιουργηθούν οι καλύτερες δυνατές συνθήκες προστασίας από τον ιό.
Το βασικό ερώτημα τίθεται πρωτίστως προς την πολιτεία και την κυβέρνηση: Έκανε όσα έπρεπε από το κλείσιμο των σχολείων και μέχρι τον Σεπτέμβριο για να διασφαλίσει τις καλύτερες δυνατές υγειονομικές προϋποθέσεις κατά την έλευση του 2ου κύματος του ιού;
Υπάρχουν παραδείγματα χωρών, όπως η Ιταλία, η Δανία, η Ισπανία, η Γαλλία, η Πορτογαλία, η Αυστρία και άλλες, που εφάρμοσαν μέτρα όπως τους λιγότερους μαθητές ανά τάξη, τις κατάλληλες αποστάσεις, τα μονά θρανία, τις περισσότερες αίθουσες, τις προσλήψεις εκπαιδευτικών, τις βάρδιες, τα διαφορετικά ωράρια σε διαλείμματα, τα μαθήματα σε εξωτερικούς χώρους.
Εμείς δεν κάναμε καμία προετοιμασία, κρατήσαμε ως έχουν τις υπάρχουσες δομές και απλώς μοιράσαμε δωρεάν μάσκες· αν και ακόμη και αυτό το κάναμε λάθος.
Πριν η κυβέρνηση κουνήσει το δάχτυλο σε παιδιά και εκπαιδευτικούς για τον τρόπο αντίδρασης, θα πρέπει να κάνει την αυτοκριτική της και, σήμερα ακόμη, να ξεκινήσει ο σχεδιασμός με βάση τις δυνατότητές μας, ο οποίος θα υλοποιηθεί σε κάποιες εβδομάδες, αλλά θα προετοιμάσει τις καλύτερες δυνατές συνθήκες για την λειτουργία των σχολείων με το χαμηλότερο ρίσκο μετάδοσης του ιού κατά τη διάρκεια της χρονιάς.
Όμως, αυτή είναι και μία ευκαιρία να συζητήσουμε ξανά για την παιδεία μας. Ξεκινώντας από το Κιλκίς, υπάρχουν σοβαρές ανάγκες που αφορούν στη σχολική στέγη. Απαιτούνται νέα κτίρια προκειμένου να λειτουργήσουν ιδρυμένες εδώ και μια περίπου δεκαετία -σε κάποιες των περιπτώσεων- σχολικές μονάδες, τόσο στην πρωτοβάθμια (4ο Δημοτικό Σχολείο Πολυκάστρου, 10ο Δημοτικό Σχολείο Κιλκίς) όσο και στη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση (Ειδικό Σχολείο, 2ο Γυμνάσιο Πολυκάστρου, 4ο Γυμνάσιο Κιλκίς, 3ο Λύκειο Κιλκίς). Ειδικά το έλλειμμα της δευτεροβάθμιας στην Παιονία σε παιδιά με ειδικές ανάγκες θα πρέπει να επιλυθεί με τον πλέον άμεσο τρόπο. Λαμβάνοντας δε υπόψη και τον μεγάλο αριθμό προσφύγων και μεταναστών στο νομό μας, είναι επιτακτική ανάγκη η κατασκευή των εν λόγω σχολικών μονάδων προκειμένου να υπάρξει η δυνατότητα της απρόσκοπτης ένταξης και φοίτησης των μαθητών που προέρχονται από τη δομή μεταναστών και προσφύγων στη Νέα Καβάλα Παιονίας. Η κατασκευή των εν λόγω διδακτηρίων θα επέτρεπε και την αποσυμφόρηση των πολυπληθών τμημάτων στην πόλη του Κιλκίς και στην κωμόπολη του Πολυκάστρου.
Είχα μία πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση με θεσμικούς εκπαιδευτικούς φορείς αυτές τις μέρες, με τον πολύ αξιόλογο διευθυντή της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης κο Χριστοφορίδη Θεόδωρο που μου ανέλυσε όλες τις παραμέτρους αλλά και τις δυσκολίες κατά την άσκηση των καθηκόντων του, όπως αντίστοιχα και με τον κο Μαρκάδα Σωτήρη για τα ζητήματα της πρωτοβάθμιας. Θα πρέπει να ενσκήψουμε, όλοι οι ενεργοί πολίτες, στα προβλήματα της εκπαίδευσης του νομού και να αιτηθούμε την επάρκεια σε κτιριακές υποδομές και σχολικές μονάδες. Ο νομός Κιλκίς αξίζει μία καλύτερη εκπαίδευση και θα πρέπει να την διεκδικήσουμε μακριά από κομματικές παρωπίδες και στεγανά.
Όμως, πέραν των λειτουργικών προβλημάτων, έχει σημασία να δούμε και τη μεγάλη εικόνα. Η ανάπτυξη του εκπαιδευτικού συστήματος της πατρίδας μας προσκρούει, διαχρονικά, σε τρία μεγάλα εμπόδια: α) την απουσία συναινετικού διαλόγου για ένα μακρόπνοο σχεδιασμό και εφαρμογή, β) τον ασφυκτικό συγκεντρωτικό του χαρακτήρα και γ) την υποχρηματοδότησή του.
Όλα τα παραπάνω εμπόδια έχουν πολυπαραγοντικές γενεσιουργές αιτίες. Ας προσεγγίσουμε όμως τις σημαντικότερες εξ αυτών:
Α) Για την απουσία συναινετικού διαλόγου για μακρόπνοο σχεδιασμό και εφαρμογή, ευθύνεται κυρίως το πολωτικό και διχαστικό κλίμα μεταξύ των κομμάτων και η ασυνέχεια του κράτους που αυτό προκαλεί. Χρειαζόμαστε τη δημοκρατική κουλτούρα της συναίνεσης αλλά και της συνεργασίας σε ζητήματα που αφορούν στην παιδεία, την αναπτυξιακή κατεύθυνση της χώρας αλλά και την εξωτερική μας πολιτική.
Β) Για τον συγκεντρωτικό χαρακτήρα του εκπαιδευτικού μας συστήματος, εκτός από την «εξυπηρέτηση και στήριξη» του πελατειακού συστήματος διακυβέρνησης, μεγάλο εμπόδιο αποτελεί και η έλλειψη κουλτούρας αλλά και εμπιστοσύνης σε αποκεντρωμένους θεσμούς της αυτοδιοίκησης, κυρίως του συνδικαλιστικού κινήματος, των εκπαιδευτικών. Είναι τελείως αντιπαραγωγικό και ανορθολογικό η αναπλήρωση εκπαιδευτικού σε μια σχολική μονάδα π.χ. του Κιλκίς να χρειάζεται απόφαση από τον εκάστοτε υπουργό.
Γ) Τέλος η υποχρηματοδότηση έχει να κάνει κυρίως με την απουσία ενός κεντρικού μακρόπνοου σχεδιασμού προτεραιοτήτων για ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης και ανάταξης της ελληνικής κοινωνίας στο σύνολό της.
Η παιδεία είναι το βασικό όχημα εξόδου της χώρας μας από την κρίση που διανύουμε τα τελευταία χρόνια. Όπως συνηθίζω να λέω, η παιδεία είναι ο πλούτος των φτωχών.
Είναι η παιδεία που διασφαλίζει την κοινωνική κινητικότητα, ανοδική και διαγενεακή, και, κατά προέκταση, την ισότητα των ευκαιριών έναντι της κοινωνικής καταγωγής και της κληρονομιάς.
Είναι η παιδεία που βοηθάει την ανάπτυξη, μέσα από την έρευνα, την καινοτομία, τη σύνδεση με την αγορά εργασίας και την ενίσχυση της θέσης μας στο διεθνή καταμερισμό εργασίας.
Είναι η παιδεία που δημιουργεί μία κοινή δημοκρατική κουλτούρα, καθώς σχηματίζει ένα σθεναρό αξιακό πλαίσιο, προάγει την αλληλεγγύη και τον αλληλοσεβασμό, την ανεκτικότητα και τη συνεργατικότητα, την πολυπολιτισμικότητα και τη διαφορετικότητα, την αγωνιστική στάση ζωής.
Είναι η παιδεία που κατοχυρώνει την ανθρώπινη εξέλιξη.
