Η δημοκρατία μετά από 10 χρόνια κρίσης

Πρόσφατα, ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα έδωσε συνέντευξη στον διάσημο δημοσιογράφο Ντέιβιντ Λέτερμαν.
Εκεί, επισήμανε ως το μεγαλύτερο κίνδυνο για τη Δημοκρατία τον λαϊκισμό και τη δημαγωγία, φέρνοντας ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον παράδειγμα:
Παρομοίασε τη Δημοκρατία ως επάλληλες σφαίρες, όπου η μία δεν επικοινωνεί με την άλλη, ότι η μία προσπαθεί να κατισχύσει της άλλης, στρατολογώντας πολίτες, κόμματα και ΜΜΕ σε έναν ανηλεή αγώνα επικράτησης μέσω ενός δημοκρατικού στοιχείου, των εκλογών.
Σας θυμίζει τίποτε άραγε αυτό;
Το πρόσφατο ελληνικό δημοψήφισμα που θεσμοποίησε δύο αντιμαχόμενες σφαίρες, τον ΣΥΡΙΖΑ/αντι-ΣΥΡΙΖΑ, το ΝΑΙ ή το ΟΧΙ, οι οποίες δεν επικοινωνούν μεταξύ τους, δεν αποδέχονται τίποτε ως κοινό τόπο, παρά μόνο την αλήθεια που οι ίδιες παράγουν.
Αν είσαι ο ψηφοφόρος της μιας ή άλλης σφαίρας,
διαβάζεις συγκεκριμένες εφημερίδες, ενημερώνεσαι από συγκεκριμένες ιστοσελίδες, επηρεάζεσαι από συγκεκριμένους διαμορφωτές γνώμης, προσαρμόζοντας την πραγματικότητα στην πεποίθηση και όχι το αντίθετο.
Γίνεσαι και συ ένας διαμορφωτής άποψης• γράφοντας μανιωδώς. Η ανάγκη σου να ανήκεις κάπου προκύπτει από τη σύγκρουση με ένα μέτωπο που επιτάσσει η γνωστική σου ασυμφωνία. Έτσι, εξηγείς κάθε μέρα το ιδεολογικό σου πρόσημο στο κοινό σου• από ανασφάλεια και μόνο.
Το μεταπολιτευτικό “μία σου και μία μου”, που υποδήλωνε έμμεσα και δημοκρατική εναλλαγή, έγινε σήμερα “’ή εμείς ή αυτοί”.
Αυτές οι δύο σφαίρες που περιγράφω είναι δύο διογκωμένα “κλειστά συστήματα”, που επιβιώνουν μόνο μέσα από την πόλωση και την αντιπαράθεση.
Και η συμμετοχή των πολιτών παύει να είναι ωφέλιμη για τη Δημοκρατία, γιατί η συμμετοχή των πολιτών περνά μέσα από τη στρατολόγηση στη μία ή την άλλη άποψη.
Η ανοιχτή κοινωνία προϋποθέτει κινητικότητα ιδεών, όχι περιχαράκωση, συνειδητοποίηση και όχι στράτευση στο ένα ή το άλλο κλειστό σύστημα.
Γιατί τότε δεν μιλάμε για ενεργούς πολίτες, αλλά για απολογητές ενός καχεκτικου ανταγωνισμού.
Κι αυτός ο καχεκτικος ανταγωνισμός δημιουργεί αισθήματα φοβίας, άμυνας, έλλειψης αυτοπεποίθησης ενώπιον του κινδύνου.
Υπό αυτή την νοσηρή οπτική γωνία, δεν έχει μεγάλη σημασία το ποιος θα διαχειριστεί την εξουσία.
Ορθώς γράφει σε άρθρο του ο Φ. Γεωργελές πως ”τίποτα από όσα ήταν στην ημερήσια διάταξη το 2010 δεν συζητιέται σήμερα. Ηλεκτρονικές προμήθειες Δημοσίου, Κτηματολόγιο, open government, Διαύγεια, συστήματα αντιμετώπισης λαθρεμπορίου καυσίμων, σκάνερ για το παραεμπόριο, Ανεξάρτητες Αρχές, όλα ακυρώνονται, αναβάλλονται, παραποιούνται, ξεχνιούνται.
Συζητάμε εκ νέου τις καινούργιες προσλήψεις στο δημόσιο, την αύξηση των μετακλητών, τον διπλασιασμό Γ. Γραμματέων, τη δημιουργία περισσότερων διοικητικών δομών του κράτους. Τα πανεπιστήμια Δυτικής Αττικής και Στερεάς Ελλάδας”.
Η σύγκρουση πρέπει να γίνει με τα κλειστά πολιτικά συστήματα που μας κρατούν καθηλωμένους στο χθες.
Η εξουσία πρέπει να επαναθεσμιστεί μέσω νέων προοδευτικών προταγμάτων που θα βγουν μπροστά με “ευγενή αυτοπεποίθηση”.
Θα πρέπει να ανοίξουμε τους πολιτικούς και οικονομικούς θεσμούς, να γίνουν πλουραλιστικοί, για τους πολλούς.
Μονάχα έτσι θα δώσουμε δύναμη στους πολίτες, θα θωρακίσουμε τη δημοκρατία, θα ενισχύσουμε την ισότητα, θα διευρύνουμε την ελευθερία, θα αποδώσουμε την απαιτούμενη κοινωνική δικαιoσύνη.