Ως σημείο αναφοράς βάζω μία λέξη, την ”ενσυναίσθηση”, την οποία θεωρώ την αρετή των λίγων. Ως ενσυναίσθηση ορίζεται η συναισθηματική ταύτιση με την ψυχική κατάσταση ενός άλλου ατόμου, και η κατανόηση της συμπεριφοράς και των κινήτρων του.
Το σύνηθες είναι να αναλύουμε την πραγματικότητα από μία θέση συμφέροντος ή εγωκεντρισμού, υπό το πρίσμα προκαταλήψεων ή στερεοτύπων. Η καλλιέργεια της ενσυναίσθησης θα μπορούσε το μειώσει αυτό, να μας δώσει τη δυνατότητα να μεγαλώσουμε την οπτική μας γωνία, να σκεφτόμαστε πιο ανοιχτά και κατ´ επέκταση πιο δίκαια. Και η ένταξη τέτοιων προσπαθειών στην εκπαίδευση θα έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον.
Ας παραθέσω ένα υποθετικό παράδειγμα, στην κατηγορία ”ανθρώπινα δικαιώματα” και στο πεδίο της μετανάστευσης:
Δημιουργείται ένα τρισδιάτατο παιχνίδι, στο οποίο η τάξη μαθητών μαζί με τους εκπαιδευτικούς μεταφέρεται στη Συρία και βιώνει τον πόλεμο που λαμβάνει χώρα εκεί. Ο στόχος είναι η μετακίνηση όλων στην Ελλάδα και οι δυσκολίες που θα αντιμετωπίσουν κατά τη διάρκεια του ταξιδιού σε πραγματικό χρόνο.
Κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού θα μπορούν να αναπτύσσονται σχέσεις και με άλλες ομάδες (τάξεις) που θα έχουν τον ίδιο σκοπό (στο πεδίο της αμοιβαίας σκέψης αναπτύσσουν κοινωνικότητα και αλτρουισμό), και βεβαίως θα αναπτύσσονται τα συναισθήματα που βιώνουν τα παιδιά που το έχουν κάνει (μάλιστα θα μπορούσαν να αντλήσουν περιεχόμενο από πραγματικές ιστορίες).
Ο φόβος, η ελπίδα, η απώλεια, οι δυσκολίες κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, είναι παράμετροι που θα κάνουν τα παιδιά να αναπτύξουν την ενσυναίσθηση, να δουν τους μετανάστες διαφορετικά, να σκέφτονται γενικότερα με περισσότερη αλληλεγγύη/αλτρουισμό, να πράττουν με συλλογικό αίσθημα ευθύνης, να μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο προς το καλύτερο.
Προφανώς τα παραδείγματα μπορούν να είναι πολλά και η ένταξη της τεχνολογίας με έξυπνους τρόπους στην εκπαίδευση και με στοχευμένες δράσεις που αφορούν σε νέα πεδία εκπαίδευσης (βλ Σουηδία που ξεκίνησαν και διδάσκουν 16 συμπεριφορές), μπορεί να αποδόσει σε υψηλές ταχύτητες και να αλλάξει τη ροή της εκπαίδευσης. Ο πειραματισμός, η ανοιχτότητα, η συνεργασία, είναι λέξεις-κλειδιά.
Όλα αυτά, βέβαια, αν και εφόσον μεταφέρουμε τη συζήτηση από την ”οραματική” διευθέτηση χρέους και τις συντάξεις, στην υγεία ή την παιδεία και τις καινοτόμες αλλαγές που θα μπορούσαν να κάνουν την Ελλάδα να πρωτοπορήσει.
