Ο νέος σταθμός διοδίων είναι υπό ανέγερση στην περιοχή Χ και οι θέσεις εργασίας που προκύπτουν είναι το κύριο θέμα συζήτησης στα τοπικά καφενεία.
Ο έντιμος και εργατικός πρόεδρος του κοντινού χωριού θα προσπαθήσει να βάλει όσους περισσότερους νέους μπορεί, ώστε να μείνουν στο χωριό και να μην ερημώσει.
Ο δήμαρχος έχει ήδη υποσχεθεί ότι θα διαπραγματευτεί για τα παιδιά των αντιδημάρχων, των υποψήφιων δημοτικών συμβούλων της επόμενης εκλογικής αναμέτρησης και κάποιων μεγάλων σογιών.
Ο βουλευτής προσπαθεί να αποκτήσει σχέση με τον εργολάβο, να αποκτήσει έναν σύνδεσμο που θα ΄ναι και υπεύθυνος για τις προσλήψεις και να βάλει τους δικούς του. Αν δεν το κάνει αυτός, θα το κάνει ο άλλος βουλευτής του άλλου κόμματος ή ένας ενδεχόμενος υποψήφιος της επόμενης φοράς -όποιος προλάβει.
Η πρώτη βασική προϋπόθεση για τη θέση κόβει τα πόδια των περισσότερων ενδιαφερομένων ανέργων αλλά και των οικογενειών τους: Αναζητούνται νέοι κάτω των 25 ετών. Άλλωστε, η εταιρία φροντίζει να κάνει τις οικονομικά συμφέρουσες επιλογές.
Παρότι το τάργκετ γκρουπ περιορίζεται, ο αγώνας για μία θέση εργασίας στα διόδια ξεκινά και αφορά στους κύκλους που αναφέραμε και ακόμη περισσότερους.
Το προφανές σε όλους μας είναι ότι αυτές οι θέσεις εργασίας δεν θα υπάρχουν στο άμεσο μέλλον. Η τεχνολογία έχει δώσει τις απαντήσεις και η αντικατάσταση των ανθρώπων από τις μηχανές σε τέτοιου είδους αυτοματοποιημένες εργασίες είναι αναμφίβολη. Εντούτοις, φαίνεται ότι βολεύει άμεσα τον άνεργο, ευνοείται αντίστοιχα ο πολιτικός διαμεσολαβητής, το χωριό ή η πόλη, και, κατ΄επέκταση η κυβέρνηση που ντιλάρει με τον εξαρτώμενο εργολάβο για τα επόμενα έργα. Είναι μία αλυσίδα που προφανώς δεν επιθυμεί κανείς να σπάσει και θα το κάνει αδιαμφισβήτητα ο χρόνος.
Το ζήτημα της υποκατάστασης της εργασίας με κεφάλαιο διαμέσου της τεχνολογίας το συναντάμε από τον 18ο αιώνα (βιομηχανική επανάσταση) και παρά τις προβλέψεις γνωστών οικονομολόγων (όπως ο Καρλ Μάρξ) για επιδείνωση της τύχης των εργαζομένων από την εκμηχάνιση της οικονομίας, το μερίδιου ΑΕΠ της εργασίας παρέμεινε ιστορικά σταθερό σε συνδυασμό με τη θεαματική αύξηση της παραγωγικότητας (> ανθρώπινο και μη κεφάλαιο – via Race against the machine).
Μονάχα που τα πράγματα αλλάζουν καθώς έχουμε μεταβεί στην 2η εποχή των μηχανών (υπολογιστές, διαδίκτυο, κτλ). Οι Daron Acemoglu και David Autor διαχωρίζουν τα επαγγέλματα σε 2 ζεύγη (ερευνητική εργασία #MIT): Γνωσιακά-χειρονακτικά και ρουτίνας – μη ρουτίνας [via Mcafee-Brynjolfsson] και με βάση αυτό τον διαχωρισμό και εξαιτίας της αύξησης της διανοητικής ισχύος (μέχρι πρότινος οι μηχανές 1ης εποχής πολλαπλασίαζαν τη μυική ισχύ), η απώλεια θέσεων εργασίας γίνεται μαζικά σε αυτά της ρουτίνας, εξίσου από τα γνωσιακά και χειρονακτικά επαγγέλματα.
Τι σημαίνει αυτό; Ενώ θα παράγεται πλούτος και θα μεγαλώνει η πίτα της οικονομίας (αφθονία =ποσότητα, ποιότητα, ποικιλία), θα έχουμε σημαντικές απώλειες θέσεων εργασίας και ολοένα και αυξανόμενες ανισότητες (πρόσβαση στο κεφάλαιο θα έχουν αυτοί με το ήδη υπάρχον που επανεπενδύουν, το ανθρώπινο κεφάλαιο με κατάρτιση, εκπαίδευση, πείρα, δεξιότητες και οι ταλαντούχοι και τυχεροί της εποχής).
Μάλιστα, αυτό είναι ήδη εμφανές τις τελευταίες δεκαετίες, όχι μόνο στις ΗΠΑ αλλά και σε χώρες όπως η Σουδία, η Δανία και η Γερμανία, όπου οι ανισότητες συνεχώς μεγαλώνουν. Πρόσφατη έρευνα αναφέρει ότι το 1% κατέχει το 50% του παγκόσμιου πλούτου και δεν είναι καθόλου τρομακτικό μπροστά σε αυτό που έρχεται σε περίπτωση πολιτικής αδράνειας.
Τι κάνουμε γι αυτό; Σίγουρα δεν βουτάμε το κεφάλι στην άμμο με διάθεση απομονωτισμού από το αναπόφευκτο μέλλον.
Θυμάμαι, σε ένα ταξίδι μου στο εξωτερικό, είχα πάρει πλοίο από ένα λιμάνι και εκεί η εταιρία είχε προσλάβει ως υπαλλήλους τους συνταξιούχους της περιοχής, οι οποίοι εκτελούσαν την παρτ-τάιμ εργασία ρουτίνας κάποιες ώρες του μήνα που υπήρχε δρομολόγιο (εισιτήρια, έλεγχος, πρόσβαση). Επρόκειτο για μία αυτοματοποιημένη εργασία (όπως αντίστοιχα και τα διόδια), η οποία βέβαια θα μπορούσε να γίνεται πχ και για τους ανέργους μεγάλης ηλικίας για τους οποίους η εργασία είναι δυσεύρετη.
Τοποθετώντας νέους κάτω των 25 ετών στα διόδια και λαμβάνοντας υπόψη τη νέα πολιτικο-οικονομική περίοδο που διανύουμε, είναι σαν να τους στήνουμε στο απόσπασμα. Και κατανοώ γιατί πρέπει να γίνει αυτό. Και δεν ζητώ να μη γίνει. Όμως είναι μία επιλογή που ανήκει στο ΧΘΕΣ.
Όπως επίσης σκέφτομαι ότι δεν είναι μόνο η σπατάλη του πολύτιμου χρόνου, η μη εκπαίδευση, η εργασία που δεν προσφέρει ούτε μία δεξιότητα· είναι η ρημάδα η μη επιλογή αυτού του ανθρώπου, η ανάγκη να κλειστεί σε ένα κουβούκλιο και να κάνει κάθε μέρα τα ίδια πράγματα, υποχρεούμενος να ”σκάει”και αυτό το γ@μημένο υποκριτικό χαμόγελο στον καθένα από μας που περνά και στραβομουτσουνιάζει επί της διαδικασίας της πληρωμής.
Αυτό που χρειαζόμαστε είναι το πολιτικό σχέδιο που θα σπάσει τον κάθε φαύλο κύκλο που κρατά τη χώρα στο χθες. Από την παιδεία και την πλήρη στροφή στην κριτική σκέψη μέχρι την εργασία και την ανάπτυξη νέων δεξιοτήτων που θα μας δίνουν τις περισσότερες ευκαιρίες και την δίκαιη πρόσβαση στον παραγόμενο πλούτο.
Θα πρέπει να ξανασυζητήσουμε χωρίς φόβο για λέξεις όπως η ιδιωτικότητα και ο έλεγχος, αλλά και να βρούμε τους τρόπους δικαιότερης κατανομής του πλούτου, αναδιανομής και διατήρησης της κοινωνικής συνοχής, όπως και αντιμετώπισης των ανισοτήτων, οι οποίες δεν θα είναι μονάχα συγκρίσιμες σε εθνικό επίπεδο και σε ένα αφηρημένο υπερεθνικό· ζούμε πλέον σε έναν διασυνδεδεμένο κόσμο και δυνάμεθα να βιώνουμε τις ανισότητες σε κάθε γωνιά της γης.
Η αντιμετώπιση των ανισοτήτων φέρει ξανά στο προσκήνιο την κεντροαριστερά. Προφανώς δεν συζητάμε για το ανέκδοτο που μας κυβερνά. Ούτε βέβαια για τα υπάρχοντα σχήματα που δε λένε να ξεκολλήσουν από το χθες και υπάρχουν μονάχα έχοντας ως ραχοκοκαλιά το πολιτικό συναίσθημα του παρελθόντος.
Χρειαζόμαστε κάτι πραγματικά νέο. Κάτι που θα υπερβαίνει το δίλημμα πληρώνω/δεν πληρώνω των διοδίων και θα ενεργεί με επίκεντρο τον άνθρωπο μέσα στο κουβούκλιο.
Θα χρειαστεί να χτίσουμε πράγματα από την αρχή. Όχι γύρω από κάποιο ”αντί- μένος”· χρειαζόμαστε νέες προοδευτικές ιδέες που θα είναι βιώσιμες στον νέο αυτό κόσμο, ιδέες που θα μας ενώσουν ξανά και θα ανανοηματοδοτήσουν την πολιτική μας ύπαρξη.
