Αν κάποιος έλεγε στους γονείς μας ότι μετά από λίγα χρόνια θα μπορούν να πληρώνουν τους λογαριασμούς του σπιτιού μέσα από ένα μικρό φορητό τηλέφωνο, θα μετρούν διαμέσου αυτού χιλιομετρικές αποστάσεις ή τους χτύπους της καρδιάς τους, θα μιλάνε και θα βλέπουν τον συνομιλητή τους, θα τους προτείνονται βιβλία ή ρούχα με βάση τα ενδιαφέροντά τους, θα τον θεωρούσαν περίπου ημίτρελο.
Βέβαια, σήμερα ακόμη, και παρά την κατανόηση μίας νέας πραγματικότητας, οι γονείς μας στήνονται στις ουρές να πληρώσουν λογαριασμούς, χρησιμοποιούν χάρτες για τα ταξίδια τους ή ρολόι και το χέρι στο “στήθος” να μετρήσουν τους χτύπους της καρδιάς τους, αγοράζουν βιβλία μετά από προσωπικη αναζήτηση από τα βιβλιοπωλεία ή ρούχα από την τοπική αγορά και ίσως χρησιμοποιήσουν την τηλεδιάσκεψη σε περίπτωση που το παιδί τους βρίσκεται κάπου μακριά (ισχυρό κίνητρο).
Δεν είναι εύκολο να ακολουθήσουμε έναν κόσμο που αλλάζει ραγδαία. Και είναι ακόμη δυσκολότερο όταν οι “ρίζες” μας βρίσκονται σε μια προηγούμενη εποχή.
Ο Thomas Kuhn (σημαντικός αμερικανός φιλόσοφος που ανέλυσε τη δομη των επιστημονικών επαναστάσεων) μάς εξηγεί ότι η επιστημονική εξέλιξη εξαρτάται από την επιστημονική επανάσταση που μπορεί να προκύψει από την αλλαγή ενός παραδείγματος (ας πούμε τις διαδικασίες κ κανόνες που έχουν συμφωνηθεί από την κοινότητα των επιστημόνων). Οι “στιγμές” επιστημονικής επανάστασης είναι διαρκώς παρούσες· όμως επιτυγχάνουν να μετασχηματίσουν τους υπάρχοντες τρόπους σκέψης όταν οι υπάρχουσες επιστημονικές μέθοδοι ανεπαρκούν στο πεδίο ερμηνείας παραγόμενων αποτελεσμάτων. Έτσι, προκύπτει ένας συνδυασμός ελλείμματος εμπιστοσύνης και στα υπάρχοντα προβλήματα αλλά και στους συμφωνηθέντες κανόνες της επιστήμης και δημιουργείται το απαραίτητο εκείνο σχίσμα στο οποίο ένα νέο ρεύμα καλείται να δώσει την ώθηση για το επόμενο επιστημονικό άλμα.
Όπως εύστοχα γράφει στο βιβλίο του “Άλλη λογική” ο Κεν Ρόμπινσον, “ο Κοπέρνικος, ο Γαλιλαίος και ο Κέπλερ δεν έλυσαν ένα παλιό πρόβλημα αλλά έκαναν μία νέα ερώτηση”. Όταν ο Κοπέρνικος αναρωτήθηκε μήπως τελικά η γη γυρίζει γύρω από τον ήλιο, σκέφτηκε ανάποδα από τα στοιχειωμένα στερεότυπα και ξεκίνησε μία επιστημονική επανάσταση.
Αυτό περίπου καλείται να κάνει και η πολιτική σήμερα, και κυρίως οι προοδευτικοί εκφραστές της: να θέσουν τα νέα ερωτήματα που θα συμβαδίζουν με τη νέα πολιτικοοικονομική περίοδο την οποια ήδη διανύουμε εδώ και περίπου 10 χρόνια και θα τεκμηριώνονται από τις νέες επιστημονικές “στιγμές”.
Δεν θα τα καταφέρουν όλοι. Κάποιοι θα επιλέξουν να διατυπώνουν ερωτήσεις που ανήκουν νομοτελειακά στο χθες. Και για να διατηρήσουν το παρελθόν (που τους βολεύει), θα χρησιμοποιήσουν έντονα το συναίσθημα αλλά κ τις απαιτούμενες μεθόδους που θα θιγούν ακόμη και πτυχές της δημοκρατίας.
Όπως έχω ξαναγράψει, ο αγαπημένος μου ορισμός του Προοδευτικού είναι “αυτός που πιστεύει ότι το μέλλον θα είναι καλύτερο από το παρόν και το παρελθόν”. Και δεν υπάρχει μεγαλύτερη απόδειξη για αυτό από την ίδια την πορεία της ανθρωπότητας.
Ας εκκινήσουμε από έναν τέτοιο ορισμό. Μαζί με τους φόβους μας για την αλλαγή, το νέο, το διαφορετικό. Κάπου θα τους χάσουμε στο δρόμο. Εμείς ή οι επόμενοι.
